Prikkelverwerking bij peuters

Met prikkelverwerking bedoelen we de manier waarop we omgaan met alle prikkels die bij ons binnenkomen via onze zintuigen. Onze zintuigen, zoals zien, voelen, horen en proeven, werken de hele dag samen en zo zorgen ze ervoor dat we goed reageren op onze omgeving. Werken de zintuigen niet goed samen dan hebben we te maken met een sensorisch informatieverwerkingsprobleem. Sensorisch betekent zintuiglijk en wanneer je kind daar problemen in ondervindt, betekent dit dat de signalen die worden verzonden te sterk of juist te zwak binnenkomen en dat de aandacht verkeerd gericht wordt.

Sommige kinderen zijn zo prikkelgevoelig dat ze zich niet makkelijk kunnen afsluiten voor de hoeveelheid prikkels die het elke dag te verwerken krijgt, het heeft moeite met de prikkelverwerking. Bij peuters is de prikkelgevoeligheid vaak lastig te herkennen, ook omdat een jong kind nog niet in staat is te vertellen wat het voelt en ervaart. Wanneer je kind veel prikkels binnenkrijgt kan het hierdoor overweldigd raken en dit kan zich uiten in lichamelijke klachten, zoals oververmoeidheid. De prikkelgevoeligheid bij peuters kan opvallen doordat het kind vaak boos wordt, angstig is of teruggetrokken gedrag vertoont, snel gefrustreerd raakt, te weinig initiatief toont of bepaalde situaties of omgevingen liever vermijdt. Sommige kinderen houden er niet van om aangeraakt te worden (tactiele afweer), kunnen niet tegen lawaai, bewegen onhandig of hebben moeite met de concentratie.


De gevolgen van een sensorisch informatieverwerkingsprobleem of prikkelverwerkingsprobleem kunnen zich voordoen in allerlei situaties in het dagelijks leven van het kind:

• Spel en prikkelverwerking
• Zelfverzorging en prikkelverwerking
• Motoriek en prikkelverwerking
• Mondgebied en prikkelverwerking
• Aanraken en prikkelverwerking
• Gedrag en prikkelverwerking
• Begeleiding bij een prikkelverwerkingsprobleem
• Voeding en prikkelverwerkingsproblemen

In het spel van je kind kan opvallen dat het niet graag speelt met klei, zand, verf of water omdat het deze als vies ervaart. Andere kinderen vinden de regulatie van het spelen met ongestructureerd materiaal weer heel lastig, waardoor dit materiaal zich overal verspreidt en het spelen ermee een chaos wordt.

Een peuter die moeite heeft met de prikkelverwerking kan moeite hebben met eten, drinken en zelfverzorging, zoals tandenpoetsen en haren wassen. Hij of zij houdt er niet van om aangeraakt te worden en wil bepaalde kleding liever niet aan, omdat labeltjes of naadjes kriebelen of irriteren in een broek of trui. Ook moeite met de zindelijkheidstraining heeft te maken met een verstoorde sensorische informatieverwerking, waardoor je kind zijn eigen lichaam niet goed aanvoelt en het verschil tussen droog en nat niet wordt gevoeld. Tenslotte kunnen ook bepaalde slaapproblemen het gevolg zijn van het te lang alert blijven van het kind door een overgevoeligheid voor binnenkomende prikkels.

Het lichaam verwerkt de prikkels die binnenkomen niet goed en dit is soms merkbaar aan de motoriek of het bewegen. Zodra er informatie via de zintuigen binnenkomt, zullen de hersenen die omzetten in de motorische activiteit die gevraagd wordt. Als deze overdracht van de prikkels niet goed verloopt kan dit leiden tot overbeweeglijkheid, een kind dat bang is om te bewegen of onhandigheid.

Jonge kinderen leren de omgeving kennen door van alles met de mond te onderzoeken. De mond is daarom voor het jonge kind een heel belangrijk orgaan, want ze stoppen van alles in de mond om het materiaal te 'proeven' en te leren kennen. Deze behoefte zal bij sommige kinderen ontbreken, terwijl anderen er op de peuterleeftijd mee door blijven gaan. Het kan zijn dat je kind het moeilijk vindt te duiden wat er in de mond of het mondgebied gebeurt, met als gevolg veel kwijlen, de lippen niet sluiten in rust, erg veel zuigen op duim of vinger(s) en weinig of niets verdragen in het gebied van de mond.

Voorbeelden van dit laatste zijn kinderen die zich vaak verslikken, voeding in de mond moeilijk verdragen, alles alleen apart willen eten of de mond te vol stoppen. Ook kunnen kinderen bang zijn om te eten, heel netjes of juist heel slordig eten. Met advies en oefeningen zal de logopedist trachten om de balans in het mondgebied te verbeteren.
Daarnaast kunnen hoog gevoelige kinderen moeite hebben met geuren, smaken en bepaalde textuur van voedsel. De sensorisch informatieverwerkingstherapeut kan - waar nodig in samenwerking met onze kinderdiëtist - tips en adviezen geven.

Het ene kind houdt meer van knuffelen dan het andere, maar niet graag aangeraakt worden kan ook het gevolg zijn van een verstoorde sensorische prikkelverwerking. Je kind houdt er niet van om aangeraakt te worden, omdat het door de aanraking overprikkeld wordt. Daarom gaat het aanraking liever uit de weg. Soms voelt een kind niet goed aan wat het zelf doet bij lichamelijk contact, waardoor het te hardhandig is en soms wat lomp kan overkomen. Wanneer het een ander kind of een volwassene aanraakt kan het snel lijken alsof het kind slaat, terwijl dat niet zo is.

Veel problemen in de prikkelverwerking zullen zich bij peuters uiten in driftbuien, die zich dan niet af en toe voordoen, maar heel vaak. Deze driftbuien zijn over het algemeen nogal heftig en het kind is moeilijk tot rust te brengen.

Onze kindertherapeuten hebben een brede kennis en zullen op een deskundige manier naar je kind kijken. Zo onderzoeken zij waar de oorzaak van het probleem ligt en of dat hoort bij een prikkelverwerkingsprobleem. In al onze behandelingen zullen jullie als ouder(s) betrokken en goed op de hoogte gehouden worden. Dit is belangrijk, omdat je zo de adviezen en oefeningen kunt toepassen in het dagelijks leven van je peuter.



Uitgebreide informatie over prikkelverwerkingsproblemen kunt u lezen bij 'Sensorische Informatieverwerkingstherapie'.

Goede voedingsstoffen dragen bij aan een goede prikkelverwerking in de hersenen, zoals het vet omega 3 en vitaminen uit verse groenten en fruit. Gezonde voeding kan ook invloed hebben op druk gedrag van kinderen of - tegenovergesteld - op passief gedrag bij een tekort aan energie. Voedingsstoffen kunnen ook invloed hebben op de aanmaak van melatonine en hiermee op slaapproblemen. De kinderdiëtist kijkt of er sprake is van bepaalde voedingstekorten en geeft een passend advies voor je peuter.